We hebben er even op moeten wachten, maar eindelijk is het zo ver: het zonnetje schijnt en de temperatuur stijgt. Heerlijk! We gaan massaal naar buiten om lekker van het zonnetje te genieten. Zonnen in de tuin, een wandeling door het park of een drankje op het terras.
En dan komt het… Een loopneus, niezen, rode jeukende ogen, keelpijn, vermoeidheid en in sommige gevallen zelfs benauwdheid. Je herkent het waarschijnlijk wel, hooikoorts. Deze vervelende klachten kunnen een negatieve impact hebben op je dagelijks leven.
Maar liefst één op de vijf Nederlanders heeft last van één of meerdere allergieën, waaronder dus hooikoorts. Hooikoorts is eigenlijk niets meer dan een (overdreven) reactie van je immuunsysteem op pollen. Het voorjaar is, elk jaar weer, de periode dat veel mensen hier last van hebben.
De vraag is: waar heeft dit mee te maken en kunnen we er zelf iets tegen doen?
Wat is hooikoorts?
Hooikoorts is in feite een overreactie van je immuunsysteem op, in principe onschuldige, pollen. Het immuunsysteem denkt dat de pollen indringers zijn en zorgt voor een afweerreactie.
Deze overgevoeligheid voor pollen kun je al jaren hebben, maar het kan ook plotseling ontstaan, zelfs als je nooit eerder symptomen hebt gehad. De boosdoener hiervoor is een stofje genaamd histamine. Bij mensen met hooikoorts komt er namelijk té veel histamine vrij.
Wat is histamine?
Histamine is een stofje dat wordt aangemaakt in het lichaam en van nature voorkomt in bepaalde voedingsmiddelen. In het lichaam is histamine betrokken bij het immuunsysteem.
Een kleine hoeveelheid histamine ligt opgeslagen in het lichaam, in de zogenoemde mestcellen. Histamine komt vrij op het moment dat een indringer (zoals pollen) ons immuunsysteem als het ware aanvalt. Histamine beschermt het lichaam dus tegen stoffen die het lichaam als ‘gevaarlijk’ beschouwt. Het lichaam brengt de histamine dan naar de plek waar de ‘gevaarlijke’ stof zit, om daar vervolgens antistoffen aan te maken.
Hoewel histamine een lichaamseigen stof is, kan het lichaam maar een beperkte hoeveelheid aan. Hoeveel het lichaam aankan, dat is voor iedereen verschillend. Op het moment dat er te veel histamine in je lichaam vrijkomt kan dit zich uiten in allergische klachten, waaronder hooikoorts.
Een teveel kan ontstaan doordat er te veel ‘gevaarlijke’ stoffen (zoals pollen) het lichaam bereiken, maar een andere oorzaak kan zijn dat de darmflora niet helemaal op orde is en/of dat er een beschadiging is van de darmslijmvliezen. Dat in combinatie met histaminerijke voeding kan leiden tot een verhoogd histamine gehalte.
Al met al: histamine beschermt dus tegen ‘gevaarlijke’ indringers en is op zichzelf geen boosdoener, maar een teveel werkt averechts en veroorzaakt allergische reacties (hooikoorts). Denk hierbij aan symptomen als hoofdpijn of migraine, slapeloosheid en irritatie van de neus, ogen, huid, keel en longen zoals een loopneus en traanogen.
Histamine-intolerantie
Wat is het?
We spreken van een histamine-intolerantie wanneer de histaminewaarden in het bloed te hoog zijn. Het ontstaat wanneer de hoeveelheid histamine die zich in het lichaam ophoopt groter is dan de hoeveelheid die het lichaam kan verwerken. Mensen met hooikoorts zijn van nature niet goed in het afbreken van histamine. Hierdoor blijft er te veel over, wat kan resulteren in hooikoorts klachten.
Een intolerantie betekent niet dat je allergisch bent voor de histamine; het betekent puur dat er te veel in je lichaam aanwezig is.
Histamine en hooikoorts
Een histamine-intolerantie is niet exact hetzelfde als hooikoorts. Een histamine-intolerantie wordt namelijk o.a. veroorzaakt door histaminerijke voeding, waardoor je hier ook klachten van kunt krijgen buiten het hooikoorts-seizoen om. Maar, een histamine-intolerantie veroorzaakt en/of verergert wel de hooikoorts klachten.
Bij hooikoorts is er sprake van overgevoeligheid voor pollen, wat kan zorgen voor niesbuien, tranende ogen en/of een loopneus. Deze lichamelijke reacties worden echter veroorzaakt door de stof histamine. Feitelijk veroorzaken dus niet de pollen je loopneus, maar de histamine die vrijkomt dóór de pollen.
Om terug te komen op de eerste vraag: kunnen we er zelf iets aan doen? Ja! Wanneer er sprake is van een histamine-intolerantie wat leidt tot hooikoorts, dan kun je de symptomen onder controle krijgen door tijdelijk histaminerijke voeding te vermijden.
Hoe we dat doen? Dat lees je hieronder.
Histamine en voeding
Naast het feit dat je lichaam zelf histamine aanmaakt, is het dus ook terug te vinden in voeding.
Een dieet met weinig histamine resulteert vanzelfsprekend in een verlaagd histaminegehalte. Dit bereik je door het vermijden van voeding dat rijk is aan histamine.
Histaminerijke voeding
-
Zuivel: belegen en vooral oude kazen, schimmelkazen, zure room, kwark en yoghurt;
-
Vlees: varkensvlees, lamsvlees en wild;
-
Verwerkt of gezouten vlees;
-
Vis: makreel, tonijn, haring, sardines en schaal- en schelpdieren;
-
Groente: tomaten, spinazie, bieten en champignons;
-
Fruit: avocado en grapefruit;
-
Gedroogd fruit;
-
Kruiden: kruidnagel, koriander, gember, nootmuskaat, kaneel en vanille;
-
Gefermenteerd voedsel (zuurkool, kombucha, augurken);
-
Ingeblikt voedsel;
-
Alle voedingsmiddelen met gist (zuurdesembrood).
Histaminevrijmakers
Naast het vermijden van producten rijk aan histamine, zijn er nog een aantal producten die zoveel mogelijk vermeden moeten worden. Er zijn namelijk een aantal voedingsmiddelen die van nature niet per se veel histamine bevatten, maar die wel ervoor kunnen zorgen dat histamine vrij gemaakt wordt: zogenoemde histaminevrijmakers. Hieronder vallen o.a.:
- Alcohol;
- Suiker;
- Chocola en cacao;
- Kunstmatige toevoegingen (E-nummers);
- Schaal- en schelpdieren;
- Citrusvruchten.
Histaminearme voeding
De lijst met histaminerijke voedingsmiddelen is behoorlijk uitgebreid, al zijn er voldoende alternatieven. Een vuistregel is: hoe verser de voeding, hoe minder histamine het bevat. Hoe langer iets bewaard wordt, hoe hoger namelijk het histaminegehalte.
Voedingsmiddelen laag in histamine zijn o.a.:
-
Vers biologisch, gras gevoerd vlees (m.u.v. bovenstaand genoemde);
-
Verse wild gevangen vis;
-
Verse groenten (m.u.v. bovenstaand genoemde);
-
Vers fruit (m.u.v. bovenstaand genoemde);
-
Jonge kaas;
-
Pindakaas, honing, appelstroop;
-
Glutenvrije granen (rijst, quinoa, boekweit, havermout);
-
Plantaardige zuivel;
-
Witte bonen, bruine bonen, kapucijners;
-
Kruidenthee (brandnetelthee, kamillethee etc.);
-
Olijfolie en kokosolie;
-
Verse kruiden.
Quercetine
Een ander stofje dat een positieve werking kan hebben op hooikoorts is quercetine. Quercetine is een sterke antioxidant, een beschermstof welke het lichaam beschermen tegen schadelijke stoffen. In zekere zin gaat quercetine de strijd aan tegen allergische reacties zoals hooikoorts.
Quercetine vinden we in groenten en fruitsoorten zoals boerenkool, asperges, uien, appels en bessen.
Algemene tips
Naast voedingstips, zijn er ook nog een aantal andere tips die je mee kunt nemen om het hooikoorts seizoen zo goed mogelijk door te komen:
-
Draag een zonnebril wanneer je buiten bent, zo komen er geen pollen in je ogen;
-
Neem een frisse douche voor je gaat slapen, op deze manier was je de pollen van je lichaam af voor je je bed in stapt;
-
Ga uitwaaien of wandelen aan het water, hier zijn de minste pollen te vinden;
-
Houd je huis pollenvrij: stofzuig regelmatig en laat het huis ’s ochtends lekker doorluchten (’s ochtends vroeg is de concentratie pollen buiten het laagst);
-
Smeer tijdens het fietsen wat vaseline rond de neusgaten. Klinkt misschien gek? Maar sommige mensen hebben hier baat bij, zo blijven de pollen hangen in de vaseline en komen ze niet de neus in.
Conclusie
Hooikoorts is dus in feite een overdreven reactie van je immuunsysteem op onschuldige pollen. En, dit alles heeft te maken met histamine. Een te hoog histaminegehalte in het lichaam veroorzaakt allergische reacties zoals een loopneus en tranende ogen. Op het moment dat er hiernaast ook nog voeding wordt gegeten die rijk is aan histamine, wordt dit versterkt.
Dus, ja: je kunt een histamine-intolerantie, en daarbij hooikoorts, beïnvloeden. Een side note om niet te vergeten: het vermijden van histaminerijke voeding zal niet per definitie de hooikoorts klachten wegnemen. Het zal enkel een verlichting kunnen geven, binnen én buiten de hooikoorts seizoenen.
De belangrijkste tip om mee te nemen (en te onthouden!) is: hoe verser de voeding, hoe minder histamine. Eet dus zo vers mogelijk, dit is niet alleen goed tegen hooikoorts, maar ook voor je algehele gezondheid.
